Żadną miarą nie jesteś najmniejsze...

Wielu proroków swoimi wypowiedziami zapowiadało narodzenie się, misję i ofiarniczą śmierć Syna Bożego, Pomazańca Pańskiego, Mesjasza. Bardzo ciekawym problemem jest pytanie w jaki sposób wypełniła się przepowiednia proroka Micheasza, zapisana w piątym rozdziale jego proroctwa (Mich. 5:2 Ale ty, Betlehemie Efrata! acześ najmniejszy między tysiącami Judzkimi, z ciebie mi jednak wyjdzie ten, który będzie panującym w Izraelu, a wyjścia jego są z dawna, ode dni wiecznych) a także dlaczego te cytowane słowa w Ewangelii Mateusza brzmią w ustach arcykapłanów i nauczonych w Piśmie, odpowiadających na żądanie informacji od Heroda, inaczej niż w oryginalnym tekście (Mat. 2:1-6 A gdy się Jezus narodził w Betlehemie Judzkiem za dnia Heroda króla, oto mędrcy ze wschodu słońca przybyli do Jeruzalemu, mówiąc: Gdzież jest ten, który się narodził, król żydowski? Bośmy widzieli gwiazdę jego na wschód słońca, i przyjechaliśmy, abyśmy mu się pokłonili. Co gdy król Herod usłyszał, zatrwożył się, i wszystko Jeruzalem z nim. Przetoż zebrawszy wszystkie przedniejsze kapłany i nauczyciele ludu, dowiadywał się od nich, gdzie by się miał Chrystus narodzić. A oni mu rzekli: W Betlehemie Judzkiem: bo tak napisano przez proroka: I ty Betlehemie, ziemio Judzka! żadną miarą nie jesteś najmniejsze między książęty Judzkimi; albowiem z ciebie wynijdzie wódz, który rządzić będzie lud mój Izraelski).

Spróbujmy rozwiązać tę zagadkę w naszym artykule. Kończącą nasze rozważania częścią będzie próba znalezienia nauki moralnej, wynikającej z poniższego przeanalizowania problemu.

Nasze badanie zaczynamy cytatem z komentarza Williama Barcley'a do Ewangelii Mateusza*: Zwróćmy teraz uwagę na zasadnicze cechy charakterystyczne Ewangelii i miejmy je na uwadze przy studiowaniu księgi. Po pierwsze i przede wszystkim Ewangelia Mateusza została napisana dla Żydów. Została napisana przez Żyda i miała na celu przekonanie Żydów. Ewangelia Mateusza ukazuje spełnienie się proroctw Starego Testamentu w Jezusie. Domaga się przeto uznania Go za Mesjasza. Przez księgę przewija się stale takie wyrażenie: „A to wszystko stało się, aby spełniło się Słowo Pańskie wypowiedziane przez proroka” Powtarza się ono w Ewangelii 16 razy. (...) Tak więc pierwszoplanowym i zamierzonym celem Ewangelii Mateusza jest wykazanie, że proroctwa starotestamentowe spełniają się w Jezusie; że każdy szczegół z jego życia przepowiedzieli prorocy. (...) Zwróćmy jeszcze na jedną cechę Ewangelii Mateusza. Dominuje w niej idea Jezusa -Króla. Ewangelista przedstawia w niej królewski majestat Pana. Na samym początku rodowód stwierdza, że Jezus jest synem Dawida (1:1-17). Tytuł syna Dawida, powtarza się u Mateusza częściej jak w innych Ewangeliach (15: 22, 21:9,21:15) Z kolei czytamy o tym, jak mędrcy szukają Króla Żydowskiego (2:2).

Teraz zapoznajmy się z opisem posłannictwa Micheasza czyli notą o tym proroku z „Podręcznej Encyklopedii Biblijnej”**: Micheasz – (...) Pod tym imieniem występuje jeden z dwunastu mniejszych proroków, współczesny Izajaszowi. (...) Napiętnował publicznie występki Samarii i Judy za panowania Joatama, Achaza, i Ezechiasza. Wspomina go Jeremiasz (26:18) Księga jego dzieli się na 3 części: Część I (1:2 -3:12) obejmuje sądy nad Izraelem i Judą. Jahwe, sędzia świata udaje się do Samarii, by ją ukarać, a z kolei Jeruzalem i cały kraj. Powodem tej kary są występki i niesprawiedliwość możnych oraz fałszywi prorocy. Część II (4:1-5:14) zawiera obietnice odbudowy Syjonu i powrotu rozproszonych. Z Betlejem wyjdzie nowy król (5:1-13), wybawi swój lud, który zawładnie wszystkimi narodami i zgładzi swych wrogów. Część III (6:1-7:20) podaje drogę do zbawienia. Jahwe skarży się na swój lud i grozi karą, jeśli nie poprawi swego postępowania. Prorok w imieniu ludu wyraża nadzieję odpuszczenia grzechów, do których się otwarcie przyznaje.

Następuje obietnica odbudowy zniszczonych miast, ukarania narodów, a zlitowania się nad synami Abrahama. (...) Obietnice i groźby przeplatają się wzajemnie.

I jeszcze raz zapoznajmy się z cytatem z opracowania biblijnego – znowu posiłkując się komentarzem Barcley'a* – po to by dowiedzieć się czegoś o geografii, historii miejsca narodzin Jezusa, a także o charakterze warunków socjalnych związanych z jego przyjściem na świat:

Jezus urodził się w Betlejemie. Było to małe miasteczko odległe o 9 km na południe od Jerozolimy. W dawnych czasach nazywano je Efrata. Betlejem znaczy: Dom Chleba. Było ono położone w żyznej okolicy. Stąd ta nazwa. Usytuowane było wysoko, na szarym wapiennym grzbiecie, 750 m nad poziomem morza. Na początku i końcu grzbietu były wzniesienia, pomiędzy nimi zaś obniżenie, przypominające siodło. Mogło się wydawać, ze Betlejem jest położone w jakimś wznoszącym się wokół niego amfiteatrze.

Miasteczko miało długą historię. Tu Jakub pochował Rachelę i postawił obok jej grobu pamiątkowy słup (I Mojż.48:7;35:19-20). Tu mieszkała Rut po poślubieniu Booza (Rut.2:1). Z Betlejem mogła patrzeć na ziemię moabską, swój kraj rodzinny rozciągający się po drugiej stronie Jordanu. Przede wszystkim wszakże Betlejem było miastem Dawida (! Sam.16:1; 17:12; 20:6. Ścigany Dawid tęsknił za wodą z betlejemskiego źródła 2 Sam.23:14-15). Ufortyfikował je Roboam (2Kron11:5-6). (...)

Z miejscem narodzenia się Jezusa jakoś nieodłącznie kojarzy się obrazek przedstawiający stajenkę i żłobek. Obraz ten nie odpowiada całkowicie prawdzie. (...) Domki w Betlejemie wznoszono na zboczu wapiennego wzgórza. Bardzo często budowano przy nich pomieszczenia dla zwierząt, zwykle w jaskini wykutej w skale wapiennej, poniżej samego domu. Prawdopodobnie w takiej jaskini-stajence urodził się Jezus.

Wywiązując się z postanowionego sobie zadania sformułujmy tezę, a następnie spróbujmy przeprowadzić dowód naszego rozumowania.

Przypuszczamy, że proroctwo Micheasza – współczesne innemu proroctwu – proroctwu Izajasza jest powtórzeniem wielu przepowiedni i obietnic dla Dawida, że jego potomek będzie Mesjaszem czyli Pomazańcem Pańskim, wodzem izraelskim – lecz proroctwo to nie formułuje tego bezpośrednio ale robi to pośrednio wskazując Betlejem Judzkie (dawniej nazywane Efrata), miejsce urodzenia się i wychowania Dawida, maleńkie miasteczko nie mające wielkiego znaczenia przed wyniesieniem Dawida do godności króla. Wskazuje Betlejem, nazywając je najmniejszym po pierwsze z powodu rozmiaru miasta, po drugie odwołując się także do znanego wszystkim młodzieńczego wyglądu Dawida przed jego walką z Goliatem i jego pełnego pokory serca, jego małego znaczenia wśród rodzeństwa. Bo przecież wszystkim Żydom Betlejem kojarzy się z postacią Dawida i jej cechami charakterystycznymi. (Dawid najprawdopodobniej był człowiekiem niewielkiego wzrostu.) Wskazuje je jako miejsce pochodzenia nowego wielkiego wodza izraelskiego – w domyśle – potomka Dawida. Dawida – skromnego pasterza trzód betlejemskich.

Cytat z proroctwa Micheasza w Ewangelii Mateusza jest włożony w usta arcykapłanów i nauczonych w Piśmie i jest zmieniony w znany nam sposób dlatego, że odwołuje się przede wszystkim do wiedzy o Dawidzie jaką miał król Herod i ewentualnie trzej magowie z dalekiego wschodu, którzy być może byli obecni przy rozmowie Heroda z uczonymi Żydowskimi. Wiedza ta wiązała się z wielkim znaczeniem Izraela i króla Dawida, jakie on osiągnął pod koniec swojego życia. Słowa zmienionego nieco fragmentu z proroctwa Micheasza potwierdzają wielkie znaczenie Betlejemu, a w domyśle rodu Dawida – jego protoplasty i mającego narodzić się dziedzica wszystkich obietnic....

Dowód naszego rozumowania przeprowadzimy cytując fragmenty Pisma Świętego, potwierdzające twierdzenia zawarte w tezie.

A oto trzy fragmenty ze Starego Testamentu, pokazujące potomka Dawida jako Pomazańca Pańskiego (do niektórych z nich nawiązuje Ewangelia Mateusza w innych miejscach):

1 Kron. 17:11-14

A gdy się wypełnią dni twoje, abyś szedł za ojcami twoimi, wzbudzę nasienie twoje po tobie, które będzie z synów twoich, i umocnię królestwo jego. Ten mi zbuduje dom, i utwierdzę stolicę jego aż na wieki. Ja mu będę za ojca a on mi będzie za syna, a miłosierdzia mego nie odejmę od niego, jakom je odjął od tego, który był przed tobą; Owszem postanowię go w domu moim, i w królestwie mojem aż na wieki, a stolica jego będzie trwała aż na wieki.

Izaj. 9:6-7

Izaj. 11:1-10

Ale wyjdzie rószczka ze pnia Isajego, a latorostka z korzenia jego wyrośnie.

A oto dowody biblijne na skromne znaczenie Dawida w jego rodzinie: Samuel przychodząc do domu Isajego pod pozorem złożenia ofiary na tak ważkiej uroczystości nie zastaje w domu rodzinnym w Betlejemie przyszłego króla. Nie raczono go zaprosić na tę uroczystość lecz na pastwiskach zajmował się samotnie wypasem owiec.Historia ta opisana jest w 16 rozdziale 1 Księgi Samuelowej. Lekceważenie dla Dawida – za chwilę mającego pokonać Goliata – wyraża brat bohaterskiego młodzieńca: 1 Sam. 17:28 A gdy usłyszał Elijab, brat jego starszy, co mówił z onymi mężami, zapalił się gniewem Elijab na Dawida, i rzekł: Po coś tu przyszedł, a komuś poruczył onę trochę owiec na puszczy? znam ci ja pychę twoję, i złość serca twego, żeś przyszedł, abyś się przypatrywał bitwie.

Niepozorny wygląd Dawida oddaje postawa Goliata wobec Dawida: 1 Sam. 17:42 A gdy spojrzał Filistyńczyk i obaczył Dawida, lekce go sobie poważył, przeto, że był dzieciną, a lisowatym i pięknym na wejrzeniu.

Poniżej cytowane fragmenty z Biblii potwierdzają wielkie znaczenie Dawida i państwa Izrael pod koniec jego życia:

2 Sam. 23:1-5

2 Sam. 7:8-12

1 Kron. 29:26-28

A tak Dawid, syn Isajego, królował nad wszystkim Izraelem. A dni, których królował nad Izraelem, było czterdzieści lat; w Hebronie królował siedm lat; a w Jeruzalemie królował trzydzieści i trzy lata. I umarł w starości dobrej, pełen dni, bogactw i sławy: a królował Salomon, syn jego, miasto niego.

Sukcesy militarne Dawida rozsławiające jego imię pośród narodów wokół opisuje 8 rozdział 2 Księgi Samuelowej.

Faktem potwierdzającym to, że Betlejem swoje znaczenie zawdzięcza przede wszystkim Dawidowi pokazuje czas spisania pięknej historii Rut Moabitki, prababki Dawida. Kiedy Dawid zdobył sławę, a może nawet po jego śmierci z pamięci Efratczyków o losach przodków króla Dawida powstała piękna opowieść, nobilitująca ród Obeda i Isajego, a nade wszystko nobilitująca betlejemskie pola wokół Efraty, na których wypasał owce wnuk Obeda... (Czytaj piękną, krótką księgę Rut, na której końcu jest wspomniany związek krwi między Boozem i Rut a Dawidem...)

Lecz największe rozsławienie Betlejemu w całym cywilizowanym świecie kultury chrześcijańskiej przyniosły narodziny Mesjasza – Jezusa wychowanego w galilejskim Nazarecie, ale urodzonego w mieście Dawidowym.

Kończąc nasze rozważania, podkreślmy olbrzymie znaczenie proroctwa Micheasza dla identyfikacji Mesjasza w osobie Jezusa z Nazaretu i wspomnijmy o zamierzonej przez Bożą Opatrzność trudności dla współczesnych Jezusowi w zdobyciu wiedzy o rzeczywistym miejscu narodzenia się Syna Człowieczego.

Wyciągnijmy również lekcję z pokory i wytrwałości Dawida w budowaniu trwałości jego domu – oby nasze zbory i rodziny miały w naszych postawach kontynuację pracy naszych ojców i dziadków, a także początek nowych błogosławieństw. Przypatrzmy się połączeniu sławy i niewielkich rozmiarów omawianej w tym artykule miejscowości w ziemi judzkiej. Zatem, inspirując się tym faktem, starajmy się o dobrą jakość naszej służby, pracy i życia, zachowując jednak skromne mniemanie o swojej osobie.

Paweł Krajcer

Bibliografia:

Przeczytaj Tekst z Biblii Nowego Przekładu