5/92

U schyłku swej misji, po tryumfalnym wjeździe do Jerozolimy, Jezus w spektakularny sposób kończył dokonywanie sądu nad Żydami. Część działań i nauk Jezusa w czasie pierwszego przyjścia zapoczątkowało nową erę - Wiek Ewangelii, lecz niektóre Jego dokonania odnosiły się tylko do Żydów. Były one sądem, kończącym erę Wieku Żydowskiego (Mat 3:12). Właśnie dokonania Jezusa w Jerozolimie po wzbudzeniu Łazarza były mocnym akcentem tego sądu. Tamże, na dziedzińcu świątyni, wobec zgromadzonych pielgrzymów i religijnej elity Izraela, Jezus wypowiedział proroctwo o winnicy (Mat 21:33-41, Marek 12:1-12).

Słuchający Go kapłani i lud świadomi byli dwóch innych, wcześniejszych proroctw: o restytucji wszystkich ludzi (Izaj 25:6) i o winnicy Pańskiej (Izaj 5:1-7). Wyjaśniały im one, że naród izraelski jest symboliczną winnicą Pańską, tak często wspominaną w proroctwach, a celem szczególnego wyboru tego narodu jest wydanie plonu (Izaj 5:7; Jer 8:13), który po przetworzeniu na wino przez właściciela winnicy, miał służyć całej ludzkości. Dla tego celu walczyli o zachowanie świątyni i jedności duchowej narodu. W trosce o zrealizowanie tegoż celu zebrali się z całego ówczesnego świata na uroczyste święto w Jerozolimie.

Winnicą Pańską jest naród izraelski. Stwierdza to jednoznacznie Izajasz (5:7), a potwierdza Jezus (Mat 21:23). Żydzi stali się winnicą Pańską w chwili osiedlenia w Ziemi Obiecanej (Ps 80:9-12; Izaj 5:1-3). Ponieważ oczekiwanym plonem była sprawiedliwość całego narodu, a nie poszczególnych jednostek, niezbędne było życie narodu w jednym miejscu. Żydzi mieli tworzyć jeden organizm gospodarczy i polityczny, otoczony przez inne narody i państwa, które dążyły do innych celów. W takiej sytuacji istnienie winnicy zależne było od ogrodzenia – opieki Boga. Kiedy jednak zło przenikało z zewnątrz do winnicy z winy Żydów, Bóg cofał swą opiekę, burzył płot (Izaj 5:5-6; Ps 80:13-14). Tak dotkliwa kara przychodziła dopiero wtedy, kiedy Żydzi odrzucali napomnienia głoszone przez wysłanników Boga (Jer 7:27-28,34). Żydzi rozproszeni pomiędzy innymi narodami przestawali być winnicą (Jer 9:9-11), aczkolwiek nie było to jeszcze zupełne ich odrzucenie (Jer 5:10,18). Rozproszeni pomiędzy innymi narodami nie mieli możliwości pełnienia swej misji - tworzenia społecznej sprawiedliwości. Zmienienie winnicy w pustynię było zawieszeniem Żydów w ich służbie dla Boga.

Celem służby Żydów było wypracowanie dla pozostałych ludzi sposobu sprawiedliwego postępowania społeczności ludzkiej, a nie jednostki (Izaj 5:7). Taki cel narzucał formę służby: Żyd mógł służyć Bogu tylko w Ziemi Obiecanej, jako członek narodowej wspólnoty, w osłonie opieki Bożej, z możliwością kontaktowania się z Gospodarzem winnicy poprzez instytucję pośrednictwa – Syon (Izaj 5:2; 2 Kron 6:20-42). Pojedynczy pęd mógł służyć Bogu tylko poprzez swój udział w dziele całej winnicy. Dlatego w czasie, kiedy winnica błądziła, jednostki wierne Bogu nie odłączały się od niej, ale pracowały nad poprawą całej winnicy, cierpiąc prześladowania (Żyd 11:36-38). Rada Jezusa, aby chrześcijanie uciekli przed przyjściem karania na winnicę (Mat 24:16), była już radą Wieku Ewangelii. W Wieku Żydowskim obowiązywała zbiorowa i solidarna odpowiedzialność wszystkich członków winnicy za jej grzechy, bez względu na udział w winie. Wszak Jeremiasz nie był winien grzechów winnicy; był świadom nadchodzącego karania i mógł uniknąć późniejszych prześladowań (Jer 38:28).

Instytucja pośrednictwa Mojżeszowego zakończyła się w chwili przyjścia Mesjasza (5 Mojż 18:15). W rozmowie z Samarytanką (Jan 4:21-23) Jezus zapowiedział nowy sposób służenia Bogu. W nadchodzącym Wieku Ewangelii dla sług otwierała się możliwość bezpośredniego kontaktu z Bogiem, bez instytucji pośrednictwa, gdyż dla synów sam Ojciec jest winiarzem (Jan 15:1-2). Poświęceni w Wieku Ewangelii nie mieli tworzyć organizacji podobnej do winnicy Pańskiej, to jest takiej, która obejmowałaby całość ich życia religijnego, gospodarczego i politycznego. Współcześni słudzy są tylko pojedynczymi pędami krzewu, który jest w niebie (Jan 15:1-2). Służą Bogu bez płotu przysługującego winnicy, bez prasy i wieży, na nie uprawionej ziemi (Izaj 5:2), ale ich winiarzem jest Ojciec. Służą Bogu będąc jednocześnie posłusznymi ziemskiej, obcej władzy (Rzym 13:1), co dla winnicy oznaczało karę i odrzucenie od łaski (Treny 2:7; Ps 137:1-4). Łączą się w zbory tylko dla wzajemnego wspomożenia się w indywidualnej walce ze złem i w budowaniu swego indywidualnego poświęcenia.

Samo posłuszeństwo znanym człowiekowi prawom nie było jeszcze pożądanym plonem winnicy – sprawiedliwością. Do zrodzenia pełnej sprawiedliwości potrzebny był jeszcze ciągły proces tworzenia nowych, właściwych przepisów postępowania. Społeczność ludzka ciągle się rozwija, ludzie podejmują nowe działania, które nie są objęte dotychczasowymi prawami. Dlatego narody dokonują ciągłego sądu swych czynów w tym, czy są one sprawiedliwe, czy nie. Oczywiście czyny są sądzone sprawiedliwością ludzką.

Żydzi dostali Prawo – dziesięć przykazań, które określały sprawiedliwość Boga. Dostali również przepisy Zakonu, będące zaczątkiem komentarza do zasadniczego Prawa. Wskazywały, jak Prawo stosować w codziennym życiu. Na przykład przepis o budowaniu domu (5 Mojż 22:8) był komentarzem przykazania “nie zabijaj”. Wyjaśniał, że przestępcą tego przykazania jest nie tylko człowiek nienawidzący bliźniego, ale również człowiek niedbały, nieostrożny. Żydzi ów komentarz mieli rozszerzać już samodzielnie, w miarę zaistniałej potrzeby. Właśnie w tym działaniu zaistniał ich zasadniczy błąd. Było to zadanie trudne, omijali więc trudność, przyjmując od innych narodów gotowe rozwiązania prawne wszędzie tam, gdzie postępowanie zgodne z Prawem znacznie różniłoby ich od otoczenia. Tak czynią do dziś. Zamiast stać się światłością świata, którą w końcu i tak będą (Izaj 60:1), sami przyjmowali światłość obcą.

Przykładem takiego błędnego postępowania jest historia wyboru pierwszego króla. Kiedy rozwój gospodarczy narodu i zagrożenia zewnętrzne zmuszały Żydów do stworzenia silnej, centralnej władzy, stanęli przed problemem właściwej interpretacji pierwszych przykazań, nakazujących cześć i posłuszeństwo Bogu. Nie dokonali jednak samodzielnego sądu zamierzonych działań, zrezygnowali z tworzenia światła dla innych. Skorzystali z obcych wzorów, znieważając tym Boga (1 Sam 8:5-7). Dopiero Dawid wywiązał się z powinności, sprowadzając Przybytek na centralne miejsce powstającego państwa, nakazując zbudowanie świątyni i składając swój urząd króla przed Bogiem (2 Sam 6:16, 21-22). Wskazał tymi czynami, jak należy wypełniać przykazania. Jego postępowanie jest już trwałym światłem na zawsze. Odradzająca się winnica będzie musiała to światło zaakceptować.

Religijne elity Izraela w pracy prawotwórczej poszły specyficzną drogą, kontynuowaną i dziś przez chrześcijan. Dla podniesienia swej wartości w swych własnych oczach zajęli się aż do przesady tworzeniem przepisów zachowań kultowych, czy ustanawianiem różnych obrzędów. Jednocześnie w swych sądach pomijali główne nurty ludzkiego życia, przyjmując bezkrytycznie prawa świata, w którym żyli. Takie zachowanie ostro skrytykował Jezus (Mat 23:25-26). Wewnątrz kubka i misy każdego człowieka jest jego codzienne życie, sposób, w jaki pozyskuje dobra materialne i używa ich. Natomiast na zewnątrz kubka są wszelkie zachowania kulturalne i religijne.

Proroctwo Izajasza spełniło się dwa razy. Winnicę zmieniali w pustynię Babilończycy i Rzymianie. Oprócz Izajasza zapowiadali to karanie tuż przed jego nadejściem Jeremiasz i Jezus (Jer 22:6-7; Mat 23:38). Były to uroczyste przestrogi wypowiedziane w pałacu króla i na dziedzińcu świątyni, przed najwyższymi dostojnikami winnicy. Proroctwo przypowieści o przyjściu gospodarza nie odnosi się więc do tamtych czasów, ale do czasów końca.

Według ewangelisty Marka, to sam Jezus zapowiedział przyjście Gospodarza. Ewangelista Mateusz zapisał, że o przyjściu Gospodarza powiedzieli słuchający Jezusa kapłani i faryzeusze. Ktokolwiek to zapowiedział, odwołał się do licznych proroctw ST o tym wydarzeniu. Przypowieść mówi o dwukrotnym przyjściu Boga do winnicy, na początku jej istnienia i w czasie ostatniego sądu. Na początku Żydzi zetknęli się z Bogiem na Synaju i przy poświęceniu świątyni Salomona. W obu wypadkach przez manifestację swej obecności, Bóg uwierzytelnił instytucje pośrednictwa Mojżeszowego i Syonu. Być może przy powtórnym zetknięciu się winnicy z Bogiem, uwierzytelnieni będą nowi pośrednicy.

O powtórnym przyjściu Boga na sąd, nie tylko do winnicy, mówią liczne proroctwa, np. Obj 1:4; Ps 50:3; 18:10.

Przyjście sądu na świat, w którym to czasie Bóg zaopiekuje się winnicą, jest czasem ucisku “Greka”, po ucisku “Żyda” (Rzym 2:9). Jest to czas odebrania kielicha gniewu od winnicy i oddania go tym, którzy ją uciskali (Izaj 51:17-23). Potwierdza to również Daniel; przyjście ucisku na świat zbiegnie się w czasie z wybawieniem Żydów (Dan 12:1). Nie będzie to jeszcze ucisk kończący epokę panowania grzechu, kiedy zostanie zniszczony grzech wraz z upartym grzesznikiem (Mal 4:1), ale ucisk sprowadzający na ziemię ciemność (Izaj 2:20-21; Ezech 32:7-8), wprowadzający wszystkich ludzi w sąd Dnia Jehowy (Mat 24:29-31).

Początkowe działanie opiekuńcze Boga będzie miało na celu skłonienie winnicy do pokuty, do uznania swych nieprawości (Jer 3:12-13; 2 Kron 6:36-39; Dan 9:20). “Opieką” będą więc różnorakie prześladowania i uciski odzierające z Żydów ich współczesne bałwochwalstwo (Ozeasz 2:11-16; Ezech 20:34-38). Wyprowadzenie na pustynię, to odsunięcie od winnicy wszelkich złych ideologii, a więc i złych pasterzy. Wprowadzenie w stan błogosławionego ubóstwa, w którym człowiek wie czego mu brak (ubóstwo niebłogosławione opisane jest w Obj 3:17). Dopiero takim nędzarzom podana zostanie woda Prawdy (Izaj 41:17-19, 43:20). Na wypowiedziane modlitwy (Jer 14:20-22) Bóg odpowie drugim etapem swej opieki – daniem nauczycieli (Izaj 30:19-23, Jer 3:14-15).

Królestwo Boże to społeczność ludzi cieszących się pokojem, z niego wypływa ich radość (Rzym 14:17). Pokój jest dziełem sprawiedliwości (Izaj 32:17), sprawiedliwego postępowania każdego członka społeczności. Winnica miała dojść do stanu, w którym każdy jej członek umiałby samodzielnie postępować sprawiedliwie. Musiałby on wiedzieć, dokąd prowadzi go Prawo Boga, a odtąd ma już samodzielnie tworzyć szczegóły swego postępowania. Każdy miał się nauczyć rozsądzać (Mich 6:8). Błędem przywódców Izraela był stworzony przez nich podział narodu na elitę mającą prawo czynić sąd i pospolitą większość podporządkowaną wybranej elicie (Syrach 38:24-34; 39:1-11; Łuk 11:52). Tak podzielona winnica nie była zdolna stworzyć oczekiwanych zasad Królestwa Bożego. Dlatego praca nad stworzeniem kształtu przyszłego Królestwa została im odebrana i powierzona Kościołowi (Mat 16:19; Jan 15:1-2). Owoce, które zrodzi Kościół, są tymi samymi owocami, które miała zrodzić, a nie zrodziła winnica.

Dwa razy na skutek wyroków Bożych winnica została zmieniona w pustynię. Jesteśmy świadkami ponownego odradzania się jej ze zgliszcz. Obserwujemy jednak dużą różnicę pomiędzy odradzaniem się winnicy po niewoli babilońskiej, a współczesnym jej powrotem do łask. W tamtym powrocie Bóg w sposób widoczny przywrócił winnicy zaraz na wstępie: płot, wieżę i deszcz. Przychylność władców była płotem. Wieżą byli liczni prorocy wysyłani do winnicy przez Boga (Ag 1:13), zaś nauki przez nich głoszone były deszczem. Dziś w wielu wydarzeniach politycznych możemy zaobserwować Boską opiekę – powstawanie płotu. Nie widać jednak wieży, a zakaz spuszczenia deszczu (Iz 5:6) jakby nadal obowiązywał.

Tamto odrodzenie winnicy od samego początku skupiało się wokół służby dla Boga. Odbudowa świątyni była głównym powodem wyjścia z Babilonu, a życie codzienne w Ziemi Obiecanej zostało podporządkowane temu nadrzędnemu celowi. Zwierzchnicy narodu byli pomazańcami Pana (Zach 4:8-14). Tych łask brak we współczesnej winnicy (Oz 3:4-5), inne też są życiowe cele ogółu mieszkańców Izraela.

Przyczyną tych różnic jest zmiana celów, do których powoływana jest winnica, wtedy i dziś. Po niewoli babilońskiej ponownie wracała do pracy nad wydaniem plonu. Odradzała się więc w pełnym kształcie, w jakim została stworzona po raz pierwszy. Dziś winnica odradza się, aby w przyszłości przyjąć od Kościoła zrodzony już plon. Zamiast być twórcą “gościńca sprawiedliwości”, będzie tylko pośredniczyć pomiędzy Kościołem a światem w przekazywaniu tej idei.

Może się to wydać dziwne, ale przez swe odrodzenie winnica dopiero stała się w pełni częścią współczesnego, symbolicznego Egiptu. Nie mając zwierzchności pomazanej przez Boga, efodu, wieży, wzrastając bez deszczu, odrodziła sie jako część otaczającego ją świata. Jest nawet w awangardzie twórców tego zła, które wywoła “dzień gniewu i objawienia się sprawiedliwego sądu Boga” (Rzym 2:5-10; Iz 2:7-10). Dzieje się tak, gdyż doświadczenie współczesnego zła jest dla niej niezbędne dla pełnienia w przyszłości służby wyznaczonej jej przez Boga. Dla Żydów w diasporze problemy świata nie były ich problemami. To były problemy krajów, w których żyli. Oni byli tylko wygnańcami pomiatanymi przez ludzi, pokornie znoszącymi swój los. Przez powstanie Izraela wszyscy Żydzi związani uczuciowo z tym państwem zostali włączeni w trudny los świata czasów końca. Osobiście doświadczają wszystkich trudności zsyłanych w tym czasie przez Boga (Iz 19:1-15). Wraz z światem, a może pierwsi osiągną stan bezradności (w. 15). Pomoże im to przyjąć Gospodarza winnicy (Iz 52:6), właściwie wykorzystać ucisk (Iz 4:4) i stać się światłością świata (Iz 60:1).